اصول گردشگری مبتنی بر طبیعت
مفاهیم و اصول گردشگری مبتنی بر طبیعت (اکوتوریسم)
- تعریف و مفاهیم اکوتوریسم
- انواع اکوتوریسم و اکوتوریست
- جایگاه اکوتوریسم در ایران جهان
- جاذبه های طبیعی ایران
تعریف و مفاهیم اکوتوریسم:
برای اکوتوریسم تعاریف متعددی ارائه شده است که در اینجا به چند مورد اشاره می شود:
بازدید از یک منطقه به منظور مشاهده سرزمین، جانوران و گیاهان دست نخورده در آن منطقه.
سفر به طبیعت به نحوی که در عین حفاظت از اکوسیستم به شأن جوامع محلی نیز احترام گذارده شود.
شورای مشورتی محیط زیست کانادا اکوتوریسم راتجربه مسافرت به طبیعت میداند که به محافظت از اکوسیستم کمک میکند و در عین حال شأن جامعه میزبان را نیز حفظ می نماید.
جامعه بین المللی اکوتوریسم TIES تعریف فراگیری برای اکوتوریسم ارائه داده است. اکوتوریسم سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در آن محیط زیست حفظ و بر رفاه مردم محلی تأکید می شود.
اکوتوریسم از دیدگاه سازمان جهانی جهانگردی دارای مشخصات چهار گانه زیر است:
- وابسته به طبیعت باشد.
- ازنظر اکولوژیک پایدار باشد.
- اموزش و تفسیر ارزش های سایت مهم ترین بخش آن باشد.
جوامع محلی و میزبان در آن مشارکت داشته باشند.
سازمان جهانی جهانگردی رشد تقاضا برای گردشگری طبیعت را سالانه10-30 درصد برآورد میکند، در حالی که سالانه تقاضا برای گردشگری در کل 3-4 درصد می باشد.
تاریخچه اکوتوریسم به اواسط قرن بیستم می رسد در سال 1965 هنگامی که هترز واژۀ اکوتوریسم را به کاربرد، باز میگردد. دولت کانادا در اواسط دهۀ 1970 سفر های طبیعی یا اکوتور را در نواحی بکر و طبیعی آغاز کرد. هدف دولت کانادا از این اقدام جلب توریست ها به رابطۀ انسان و زمین و ضرورت درک اهمیت برای افراد بشر بود.
انواع اکوتوریسم و اکوتوریست:
انواع اکوتوریسم:
طبقه بندی های متعددی از اکوتوریسم به عمل آمده است که مهم ترین آنها به شرح زیراند:
اکوتوریسم نرم و سخت (اسان و تخصصی)
لیر من و ئارست از اولین افرادی بودند که به درجه سختی اکوتوریسم توجه کردند و آن را به دو دسته سخت و نرم تقسیم کردند. در اکوتوریسم نرم یا آن تسهیلات بیشتری برای استفاده از اکوتوریست در نظر گرفته می شود و در اکوتوریسم سخت یا تخصصی تعامل بیشتر و مستقیم تری بین اکوتوریست و محیط طبیعی برقرار می شود و حداقل تسهیلات پشتیبانی مورد استفاده قرار می گیرد.
اکوتوریسم فعال و غیرفعال:
در اکوتوریسم فعال بر فعالیت ها و اقداماتی تأکید می شود که موجب تغییر رفتار توریست ها شده و به حفظ محیط زیست کمک می کند. در اکوتوریسم غیرفعال فقط رضایت توریست و رفاه او مدنظر قرارمی گیرد و همین که فعالیت توریستی اثر بد و ملموسی بر محیط زیست نگذارد کفایت می کند. اورامز درجه فعال و غیرفعال بودن اکوتوریسم را با میزان مسئولیت انسان ها ارتباط داده است.
اکوتوریسم درست و نادرست:
در اکوتوریسم کار درست است که به یکپارچگی، ثبات و زیبایی مجموعه خدشه ای وارد نکند در غیر این صورت کار غلط و نادرستی خواهد بود.
اورامز اکوتوریسمی را مثبت و مسئول قلمداد می کند که به بهبود محیط طبیعی کمک کند و فعالیت هایی را که از کیفیت محط طبیعی بکاهد را نامسئولانه و استثمارگرایانه تلقی می کند.
انواع اکوتوریست:
اکوتوریست یا طبیعت گرد به کسی گفته می شود که برای بهره گیری از طبیعت به چالش های فیزیکی و فکری می پردازد. تقسیم بندی انواع اکوتوریست به شرح زیر می باشد.
اکوتوریست های آزاد:
به افرادی گفته می شود که تحرک و پوریایی کافی برای دیدار از نواحی بکر و طبیعی را دارند و از انعطاف پذیری بالایی نیز بر خورد دارند. اگر چه این افراد تعدادشان زیاد است اما ناشناخته اند.
اکوتوریست های سازمان یافته:
به افرادی گفته می شود که از طریق تورهای برنامه ریزی شده به مناطق ویژه سفر می کنند، مانند کسانی که دیدار از جذابیت های قطب جنوب، به آن منطقه سفر می کنند.
اکوتوریست های علمی:
افرادی هستند که در چارچوب تحقیقات علمی برای موسسات پژوهشی و دانشگاهی به مناطق طبیعی سفر می کنند و مدت نسبتاّ زیادی در مقصد اقامت دارند و بیش از اکوتوریست های عادی به کشف رازهای طبیعت علاقه نشان می دهند.
جایگاه اکوتوریسم در ایران و جهان:
افزایس آگاهی های مرم از فواید و اثرات مثبت تجربه مستقیم طبیعت اهمیت اکوتوریسم بیشتر می شود. اکوتوریسم به تنوع زیستی ارزش اقتصادی می دهد. اکوتوریسم به دو شکل باعث رونق اقتصادی یک منطقه می شود.
شکل مستقیم:
ورود جهانگردان برای مردم محلی فرصت شغلی و در آمد ایجاد می کند و مردم محلی با انجام کارهایی مانند خدمات و راهنمایی گردشگران باعث کسب درآمد می شوند.
شکل غیرمستقیم:
وقتی دولت و متولیان گردشگری یک کشور رونق گردشگری در یک منطقه را می بندند برای ایجاد امکانات در آن منطقه تشویق می شوند و در نتجه اکوتوریسم باعث ایجاد امکاناتی مانند: راه، اب، برق و ... می شود.
به لحاظ تأثیر بالقوه زیادی که اکوتوریسم در زمینۀ محافظت از محیط طبیعی و در اقتصاد بسیاری از کشورها دارد، سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که سال 2002 میلادی را به عنوان سال بین المللی اکوتوریسم اعلام کرد و کمیسیون توسعه پایدار این سازمان ( UNEP )، سازمان جهانی گردشگری را موظف به انجام فعالیت هایی در این سال ساخت. طبق بر آورد سازمان جهانی کشاورزی، رشد یوم گردشگری در دهۀ حاضر 10 تا 30 درصد خواهد بود. بنابراین اکوتوریسم از آینده ای پر رونق و درخشان برخوردار است که مزایای فراوانی برای جهانیان دارد.
هنوز در ایران صنعت اکوتوریسم وجود ندارد. بسیاری از شرق شناسان و جغرافی دانان برجسته جهان، تمدن ایرانی را حاصل انطباق بسیار هشمندانه با طبیعت چندگانه فلات ایران دانسته اند. ظرفیت های کشور برای توسعه صنعت گردشگری و اکوتوریسم بسیار قابل توجه و ابزار و امکانات مناسب رای توسعۀ آن مهیاست، بنابراین با درک صحیح ازنیازهای داخلی و تعامل مثبت و سازهنده با جوامه بین المللی و تکیه بر فرهنگ غنی ای سرزمین پر از منابع و جاذبه ها می توان پیامد های مثبتی در عرصه های مختلفی برای کشورمان به ارمغان اورد.
میتوانید برای دریافت اطلاعات بیشتر جهت اخذ دیپلم گردشگری به صفحه دیپلم گردشگری مراجعه کنید.