معماری ایران از نگاه گردشگری
بررسی معماری ایران از دیدگاه گردشگری
- تعاریف معماری
- سبک های مختلف معماری در ایران قبل از اسلام
- سبک های مختلف معماری در ایران بعد از اسلام
- معرفی معماری شاخص جهان
تعریف معماری :
اولین تعریف معماری که در دایره المعارف بدان استناد می شود و تعریف دانشگاهی محسوب میشود ، متعلق به جان راسکین است که در کتاب خود معماری را چنین تعریف کرده است . معماری هنر افراشتن و آراستن بنا توسط انسان است . که سیما و منظور آن به سلامت روانی و دماغی انسان نیرو و سرور می بخشد و بیشتر از آنکه بر عملکرد و کاربردی تاکید کند ، بر زیبایی شناسی و مفید بودن و جنبه ها و دیدگاه های معنوی تاکید دارد .
سرکریستوفر زن معمار بزرگ انگلیسی در تعریف معماری گفته است : معماری حاصل زیبایی ، استحکام ، پایداری ،آسایش و آسودگی است .
سر هنر وتن معتقد است یه ساختمان خوب سه شرط دارد : محصولی در خور و سودمند باشد ، دارای استحکام و پایداری باشد و مسرت بخش باشد .
ویترو ویوس معمار رومی در طلیعه ظهور مسیحیت معماری را چنین تعریف می کند: معماری از نظم ، سازه وار و آسایش و تناسبات و هماهنگی و تناسب
قرینگی پسندیدگی وابستگی و اقتصاد ناشی و نتیجه می شود .
اصول معماری ایرانی :
- درون گرایی
- پرهیزاز بیهودگی
- مردم واری
- خودبسندگی
- نیارش .
درونگرایی :
برای حفظ زندگی شخصی و حرمت ساختمان محوطه آن را بسته و توسط یک هشتی جدا می کردند . ( بیرونی و اندرونی ) .
پرهیز از بیهودگی :
در معماری ایران تلاش می شده کار بیهوده انجام نشود و از اسراف پرهیز میکردند .
مردم واری :
مردم واری به معنای رعایت تناسب میان اندام های ساختمان با اندام های انسان و توجه به نیاز های او در کار ساختمان سازی است .
خودبسندگی :
به تهیه مصالح مورد نیاز از نزدیکترین جاها . ساختمان ها را چنان میساختند که نیازمند به مصالح جاهای دیگر نباشد و تنها به خود اکتفا کند .
نیارش :
به دانش ایستایی ، فن ساختمان و مصالح شناسی گفته می شود معماران به نیارش ساختمان بسیار توجه میکردند و آن را از زیبایی جدا نمی دانستند .
شیوه ها معماری در ایران
بنا های تاریخی ایران را بر اساس سبک معماری میتوان به صورت زیر دسته بندی کرد :
پیش از پارسی ، پارسی ، پارتی ، خراسانی ، رازی ، آذری و اصفهانی .
در این تقسیم بندی چهار شیوه خراسانی ، رازی ، آذری و اصفهانی از شیوه های دوران اسلامی هستند و به دنبال دگرگونی های پس از آمدن اسلام به ایران پایدار شدند .
\
سبک های معماری ایران قبل از اسلام
معماری پیش از پارسی :
محوطه قدیمی زاغه در دشت قزوین ، تپه سیلیک کاشان ، معبد چغازنبیل
مربوط به دوران عیلامیان ، تپه هگمتانه و نوشیجان تپه در استان همدان از نمونه های این معماری هستند .
معماری پارسی :
شیوه معماری پارسی ، نخستین شیوه معماری ایران است که از روزگار هخامنشیان تا حمله اسکندر به ایران را در بر میگیرد .
محوطه تاریخی پاسارگاد به علاوه آرامگاه کوروش ، کاخ آپادانا در شوش، مجموعه کاخ های تخت جمشید و آرامگاه های واقع در نقش رستم از نمونه های معماری این سبک هستند
الگوی چهارباغ یکی از ماندگار ترین ابداعات هخامنشیان در عرصه طراحی است که در پاسارگاد پا به عرصه ظهور گذاشت و ادامه یافت .
ویژگی های معماری پارسی عبارتند از :
ساخت ساختمان بر روی سکو ، صفحه و تختگاه ، درونگرایی ، زیباسازی پیرامون ساختمان ها ، بهره گیری از سقف خمیده و تاق در زیرزمین ها ، استفاده از سنگ بریده و منظم و پاک تراش و صیقلی ، پی سازی با سنگ لاشه ، نماسازی بیرونی با سنگ تراش و نما سازی درونی با کاشی لعابدار ، پرداخت کف با بهترین مصالح ، بهره گیری از ستون ، پایه ستون و سرستون .
معماری پارتی :
معبد آناهیتا در کنگاور ، کوه خواجه در سیستان ، آتشکده فیروزآباد ، بازه هور در نزدیکی نیشابود ، کاخ سروستان و کاخ قصر شیرین از نمونه های معدود این سبک در داخل ایران به حساب می آیند . تاق کسری در نزدیکی بغداد ، کاخ الخضرا ، مجموعه فسا و کاخ آشور از نمونه های این سبک در خارج از مرز جغرافیایی ایران امروزی است.
شاید بتوان گفت آنچه را که ما معماری پارتی می نامیم نه معماری یونانی است و نه معماری هخامنشی . در این دوران معماران به نوآوری بزرگی در طول تاریخ بشری دست یافتند که همان پوشش های تاقی در دهانه های بزرگ و گنبد ها در زمینه چهارگوش است .
برخی از ویژگی های معماری پارتی عبارتند از :
درونگرایی با بهره گیری از میان سرا ، شکوه و عظمت دادن به ساختماه ها با بلند ساختن آنها ، بهره گیری از اتاق و گنبد ، پی سازی با سنگ لاشه ، گچ بری با خطوط شکسته و خمیده .
سبک های مختلف معماری در ایران بعد از اسلام
معماری شیوه خراسانی:
از ویژگی های این شیوه سادگی بسیار در طراحی ، پرهیز از بیهودگی ، مردم واری و بهره گیری از مصالح بومی است .
مسجد جامع فهرج ، تایخانه دامغان ، مسجد جامع اصفهان ، مسجد جامع اردستان
، مسجد جامع نایین و مسجد جامع تبریز نمونه هایی از این شیوه هستند .
یکی از نمونه های ساختمان هایی که در شیوه خراسانی پدیدار شد و در معماری ایران جایگاه ارجمندی پیدا کرد ، مسجد است .
شیوه رازی :
گنبد قابوس ، مسجد جامع اصفهان (آغاز طرح چهار ایوانی ) مسجد جامع زواره ، مسجد جامع اردستان ( افزوده ها ) ، گنبد سرخ مراغه ، رباط شریف ، برج های خرقان و مقبره امیر اسماعیل سامانی در بخارا با این شیوه بنا شده اند. در پی غارت شهر ری توسط محمود غزنوی این شیوه از بین رفت .
میتوانید برای دریافت اطلاعات بیشتر جهت اخذ دیپلم گردشگری به صفحه دیپلم گردشگری مراجعه کنید.