بستن حساب ها
تا حال با دو نوع از حساب ها شامل "حساب های سود و زیانی"و "حساب های ترازنامه ای" آشنایی پیدا کرده اید. تمامی اقلام موجود در ترازنامه اعم از دارایی ها، بدهی ها و سرمایه به عنوان «حساب های دائم» شناخته می شوند، یعنی در پایان سال، مانده این اقلام به سال بعد انتقال می یابد؛ لیکن حساب های سود و زیانی در پایان سال انتقال نیافته؛ بلکه در شکم سرمایه حل و هضم می شود و اگر درآمد داشته باشیم این درآمدها باعث سود و افزایش سرمایه می شوند؛ به همین خاطر به این گونه حساب ها، حساب های «موقت» می گویند؛ چرا که عمر آنها تنها منحصر به همان سال مالی می باشد؛ که در آن به وجود آمده اند. اما مثلا یک ساختمان میتواند تا بیست سال هم پابرجا باشد و منافعی برای آینده بنگاه اقتصادی داشته باشد؛ پس حساب دائمی است و باید به سال بعد انتقال یابد. نحوه عملیات حسابداری با این گونه حساب ها به دو شکل متفاوت است.
حساب های دائم در پایان سال با یک حساب واسطه به نام «تراز اختتامیه» بسته می شوند؛ یعنی اگر بدهکارند بستانکار می شوند و اگر بستانکارند بدهکار می شوند و در مقابل تراز اختتامیه بدهکار یا بستانکار می شود؛مثلا اگر مانده حساب های یک شرکت به شرح زیر باشد:
ساختمان 50000000 ریال بدهکار
حساب های دریافتنی 30000000 ریال بدهکار
صندوق20000000 ریال بدهکار
حساب های پرداختنی 60000000ریال بدهکار
سرمایه 50000000ریال بدهکار
ثبت حسابداری به شکل زیر می باشد:
(1) تراز اختتامیه: بد100000000
ساختمان: بس5000000
حساب های دریافتنی: 3000000بس
صندوق:بس 20000000
(2) سرمایه: بد50000000
حساب های پرداختنی: بد60000000
تراز اختتامیه: بس110000000
در آغاز سال جدید، تمام حساب های دائمی را که با «تراز اختتامیه» بستیم به حالت عادی و طبیعی خود باز می گردانیم؛ یعنی اگر ماهیت بدهکار دارد، بدهکار میکنیم و اگر ماهیت بستانکار دارد مانند بدهی و سرمایه باز بستانکارشان میکنیم و اینبار از یک حساب واسطه به نام «تراز افتتاحیه» استفاده می کنیم. مثلا در همین مثال فوق در آغاز سال جدید این گونه ثبت می زنیم:
(1) ساختمان:بس 500000
حساب های دریافتنی: 30000000بس
صندوق: 20000000بس
تراز افتتاحیه:بس100000000
(2) تراز افتتاحیه: بد 110000000
سرمایه:بس 50000000
حساب های پرداختنی: 60000000بس
اما در مورد حساب های «موقت» کمی قضیه پیچیده است و آن اینکه این حساب ها ابتدا با یک حساب واسطه به نام «حساب عملکرد» بسته می شوند؛ سپس با حساب «سود و زیان» بسته شده و به حساب «سرمایه» انتقال می یابند. لازم به ذکر است حساب سود و زیان ماهیت بستانکار دارد؛ یعنی در صورت داشتن مانده بستانکار نشان دهنده سود می باشد. حال به شرح حالت های مختلف می پردازیم:
1) حساب های موقتی که ماهیت بدهکار دارند در پایان سال با بستانکار شدن بسته شده و در مقابل حساب عملکرد بدهکار می شود. این حساب ها عبارتند از «خرید»، «برگشت از فروش» و «تخفیفات نقدی فروش» و «حساب موجودی کالای اول دوره»
حساب عملکرد: بد
خرید:بس
برگشت از فروش:بس
تخفیفات نقدی فروش:بس
حساب موجودی کالای اول دوره:بس
2) حساب های موقتی که ماهیت بستانکار دارند در پایان سال با بدهکار شدن، بسته می شوند و در مقابل حساب عملکرد بستانکار می شود.
این حساب ها عبارتند از حساب «فروش» «برگشت از خرید» و «تخفیفات نقدی خرید» و حساب «موجودی کالای پایان دوره»
خرید:بد
برگشت از فروش:بد
تخفیفات نقدی فروش: بد
حساب موجودی کالای اول دوره:بد
حساب عملکرد:بس
3) اگر عملکرد مانده بدهکار داشته باشد ثبت زیر زده می شود:
حساب سود و زیان سال جاری:بد
حساب عملکرد:بس
این حالت یعنی اینکه فروش های شرکت یا کارخانه کمتر از خریدهای وی بوده و به نوعی زیان تلقی می گردد.
4) هزینه ها و درآمدها نیز با سود و زیان بسته می شوند به شکل زیر:
الف) حساب سود و زیان سال جاری:بد
هزینه آب:بس
هزینه برق:بس
هزینه حقوق:بس
هزینه بیمه:بس
ب) درآمد چاپ:بد
درآمد تبلیغات:بد
درآمد فروش:بد
حساب سود و زیان سال جاری:بس
5) کلیه حساب های سود و زیان با حساب سرمایه بسته می شوند یعنی ابتدا حساب سود و زیان را مانده گیری میکنیم و چنانچه مانده سود و زیان بدهکار باشد؛ یعنی اینکه شرکت متحمل ضرر شده است؛ بنابراین سرمایه شرکت کم می شود (سرمایه بدهکار می شود) و حساب سود و زیان با بستانکار شدن بسته می شود.
البته در عمل مانده سود و زیان هر سال با حساب «سود و زیان انباشته» که خود یک آیتم از سرمایه است بسته می شود.
حساب سرمایه/سود و زیان انباشته: بد
حساب سود و زیان سال جاری:بس
سود و زیان انباشته نماینده سودها و یا زیان های چندین ساله متوالی شرکت می باشد.
مانده حساب سود و زیان بستانکار باشد یعنی اینکه شرکت سود و منفعت کسب کرده است و سرمایه شرکا بالا رفته است در این حالت ثبت زیر را می زنیم:
حساب سود و زیان سال جاری:بد
حساب سرمایه/سود و زیان انباشته:بس
البته حساب سرمایه و سود و زیان انباشته به عنوان حساب های ترازنامه ایی و دائمی به سال بعد انتقال می یابند و طریقه انتقال نیز همانطور که قبلا گفتیم با یک حساب واسطه به نام «حساب تراز اختتامیه» می باشد؛ یعنی اگر شرکت سود کرده باشد داریم:
حساب سرمایه سود و زیان انباشته:بد
حساب تراز اختتامیه:بس
و اگر زیان دیده باشیم داریم:
حساب تراز اختتامیه:بد
حساب سرمایه/سود و زیان انباتشه: بس
اطلاعات زیر از شرکت «البرز کوه» در پایان سال مالی 1396 در دست است (ارقام به میلیارد می باشد) .
موجودی کالای ابتدای دوره: 1000
خرید: 120
تخفیفات خرید:20
برگشت از خرید:60
حساب های دریافتنی:100
صندوق: 300
فروش:600
تخفیفات فروش: 90
برگشت از فروش: 200
موجودی کالای پایان دوره: 500
اسناد پرداختنی: 140
ساختمان : 200
حساب های پرداختنی:100
حساب سود و زیان انباشته: 500 (بس)
مطلوبست بستن حساب عملکرد سود و زیان سال جاری و انباشته شده و تهیه صورت بوده و زیان و ترازنامه.
میتوانید برای دریافت اطلاعات بیشتر جهت اخذ دیپلم حسابداری به صفحه دیپلم حسابداری مراجعه کنید.