درس سوم از فصل 5 مهارت راهنمای عمومی گردشگری

در این درس با وقایع تاریخی مهم ایران آشنا میشیم.

ایران دارای 7000 سال تاریخ تمدنه. این تاریخ به دو دوره قبل از اسلام و بعد از اسلام تقسیم میشه که دوره پیش از اسلام هم به دو دوران قبل از آریاییها و بعد از آریاییها تقسیم شده.

ایران پیش از اسلام

در بررسی آثار باستانشناسی معلوم شده سفال، سفال لعابدار و چرخ سفالگری در فلات ایران قبل از ورود آریاییها به ایران اختراع شده.

همینطور ساخت ارابه های چهارچرخ، پرورش اسب و معماری تاقهای هلالی گنبد شکل از اختراعات ایرانیها بوده که توسط ایلام به سومر و از اونجا به سایر نقاط جهان رفته.

مکانهای تاریخی مهم اون دوره شهر سوخته در سیستان، تپه سیلک در کاشان و تپه مالیک در گیلان هستن.

ایرانیان در پیدایش خط و به تبعش پیشرفت علوم دینی، فلسفی، نجوم، ریاضی و غیره سهم زیادی داشته.

حدود 3000 سال قبل از میلاد آریاییها به ایران مهاجرت کردن و اسم این سرزمین رو ایران گذاشتن. اقوام ایرانی شامل مادها، پارسها و پارتها بودن که در غرب، جنوب و شمال شرقی فلات ایران ساکن شدن.

زرتشت پیامبر ایران باستانه که مردم رو به پرستش خدای یگانه یا اهورامزدا دعوت کرد. او مروج پندار، گفتار و رفتار نیک بود. اعتقاد به جهان آخرت و زندگی بعد از مرگ و ظهور منجی هم از عقاید ایرانیان باستان بوده.

ایرانیها برخلاف اعراب زمان جاهلیت بت پرست نبودن و مثل یونانیان الهه های متعددی نداشتن و مانند هندوها گاو نمیپرستیدن. شاهان ایرانی مثل فرعونهای مصر ادعای خدایی نمیکردن. ایرانیان مردمی حقجو و یکتاپرست بودن.

خصلتهای اخلاقی ایرانیان

بر اساس تاریخ ثبت شده، ایرانیان مردمی شجاع، پاکدامن، راستگو و نجیب بودن. در زمان مادها پوشش کاملی داشتن که شامل پیراهن بلند، شلوار، چادر و شنل بوده. مردها هم برهنگی رو خلاف ادب میدونستن و از سر تا پاشون پوشیده بوده. این لباسها تا زمان ساسانیان هم معمول بوده.

سلسله هخامنشیان با فرمانروایی کورش شروع شد. او تونست با متحد کردن اقوام پارس و ماد حکومتی رو پایه گذاری کنه که وسعت قلمروی اون شامل تمدنهای اون دوره غیر از بخشی از یونان بوده. کورش به دلیل خداپرستی و سایر خصلتهای نیکش در جهان شناخته شده و عده ای معتقدن ذوالقرنین که در قرآن ازش به عنوان فرمانده ای نیک سیرت یاد شده، همون کورش بوده. کورش از سرزمین پارس بود .

هخامنشیان برای کنترل ایران چند پایتخت داشتن که یکی از اونها در شوش به عنوان پایتخت زمستانی و دومی در هگمتانه یا همدان فعلی بود که پایتخت تابستانی محسوب میشد. مهمترین و معروفترین پایتخت هخامنشی تخت جمشیده که پایتخت بهاری محسوب میشده.

هجوم اسکندر به ایران

ایرانیها مردمی غیور و مهربان بودن که هرگز سرزمینهایی که تصرف میکردن رو ایران ننامیدند بلکه نمیران میگفتن به معنی غیرایرانی.

حمله اسکندر به ایران خرابیهای جبرن ناپذیری به همراه داشت. اسکندر مقدونی شهرهای زیادی رو ویران کرد و آثار فرهنگ و تمدن ایرانی رو از بین برد.

نبرد شجاعانه آریوبرزن سردار بزرگ ایرانی هم نتونست مانع اسکندر بشه ولی در طول زمان ایرانیان به تدریج با مقاومت موفق شدن این بحران رو از سر بگذرونن.

بعد از حاکمیت سلوکیان که جانشینان اسکندر بودن، سلسله پارتیان که از اقوام آریایی بودن، به تدریج سلوکیان رو از ایران بیرون کردن. بعدها در جنگ حران به فرماندهی سورنا و سایر جنگها شکستهای سختی به امپراتوری روم وارد شد.

در اواخر حکومت پارتیان بی نظمی کشور رو فراگرفته بود که اردشیر بابکان با قیامش به این وضع پایان داد . حکومت مرکزی رو جایگزین ملوک الطوایفی کرد و به دین زرتشتی رسمیت داد.

جهت اخذ دیپلم رسمی می توانید از مهارت های این رشته استفاده کنید.

مشاوره رایگان

در دوران ساسانی تا پایان حکومت خسرو انوشیروان وضع ایران خوب بود و بعد جنگهای متعدد ایران و روم هر دو کشور رو ضعیف کرد. در عین حال مردم از ظلم و بی عدالتی هم به تنگ اومده بودن. در این زمان ظهور اسلام آغاز دوره تازه ای برای مردم ایران شد.

در متون زرتشتی نوید آمدن پیامبری داده شده. وقتی اسلام به ایران اومد، حتی مسیحیان هم به اسلام گرویدند. اصول مترقی اسلام و نفی هر نوع برتری نژادی و طبقاتی عامل مهمی برای گرایش مردم ایران به اسلام بود.

ایرانیان به دلیل روش عدالتخواهانه حضرت علی و شایستگیهای ایشون به تشیع رو آوردن.

بعد از اسلام در تمام زمینه های علمی دانشمندان بزرگی در ایران ظهور کردن مثل زکریای رازی، ابوریحان بیرونی و ابن سینا که شهرت جهانی دارن.

بعد از حکومت ستمگر بنی امیه و در زمان بنی عباس، خاندانهای ایرانی طاهریان، صفاریان، سامانیان، آل بویه و آل زیار حکومتهای مستقلی تشکیل دادن.

در دوران سامانیان تلاش زیادی برای استقلال ایرانیان از حکومت بنی عباس انجام شد و باعث احیای فرهنگ و زبان فارسی شد. آثار زیادی در زمینه های مختلف به فارسی ترجمه شد. شعرایی مثل رودکی تونستن تحول بزرگی در ادبیات فارسی ایجاد کنن. اسلام به زبان عربی وارد ایران شد ولی به فارسی گسترش پیدا کرد.

ایران از دوران غزنویان تا خوارزمشاهیان

سلطان محمود غزنوی لشکرکشیهای زیادی به هند کرد و این عمل باعث گسترش اسلام و زبان فارسی در هند شد.

در این دوران حکیم ابوالقاسم فردوسی شاهنامه رو نوشت.

در دوران سلجوقیان قلمروی ایران گسترش پیدا کرد. آلب ارسلان در نبرد ملازگرد روم شرقی رو به سختی شکست داد. در زمان ملکشاه وزیر دانشمندش خواجه نصیرالدین توسی مراکز آموزشی به اسم نظامیه بنا کرد که نظامیه های بغداد و نیشابور خیلی معروف هستن.

خوارزمشاهیان با خلفای عباسی درگیریهای زیادی داشتن. این عوامل و ورود همزمان مغولها به ایران باعث انقراض اونها شد.

هجوم مغول به ایران

واقعه آترار که به کشته شدن تعدادی بازرگان مغول شد، دلیل لشکر کشی چنگیز خان مغول به ایران با یک لشکر بزرگ بود. هدف اولشون شهر آترار بود اما بعد از دستگیری عاملان قتل بازرگان و قتل عام مردم این شهر، به طرف بخارا و سایر شهرهای ایران پیشروی کردن.

حمله مغول بیشتر شهرهای ایران و تمدن رو نابود کرد. بعد از مرگ چنگیز هم حدود یک قرن حکومت ایلخانان بر ایران حکمفرمایی کردن اما در زمینه فرهنگی نتونستن بر ایرانیان غلبه کنن. مغولها به تدریج دست از تندخویی کشیدن و عقاید خرافیشون رو کنار گذاشتن. غازان خان دین اسلام رو پذیرفت و حکومت ایلخانی رو تاسیس کرد.

در این دوران بزرگانی مثل سعدی و مولوی با فعالیتهای سیاسی و ادبی تمدن و فرهنگ ایران و اسلام رو زنده نگه داشتن.

بعد از ایلخانیان، حکومتهای ملوک الطوایفی زیادی بر ایران حکومت کردن اما هیچ کدوم نتونستن یکپارچگی ایران رو حفظ کنن. بالاخره در قرن دهم حکومت صفوی تونست با مبنا قرار دادن مذهب تشیع، دوباره ایران رو متحد و یکپارچه کنه.  

حکومت صفوی بیش از دو قرن ادامه داشت و پیشرفتهای بازرگانی، کشاورزی و صنعتی زیادی رخ داد. هنر و معماری توسعه پیدا کرد. اصفهان پایتخت صفویان در این دوره به اوج معماری ایرانی-اسلامی رسیده. شاردن جهانگرد فرانسوی در دوران شاه عباس اول اصفهان رو بزرگتر و زیباتر از پاریس توصیف کرده.

در این عصر دانشمندان زیادی مثل شیخ بهایی و ملاصدرا در علم فقه و فلسفه ظهور کردن و کمال الدین بهزاد و رضا عباسی در زمینه هنر آثار ارزشمندی به وجود آوردن.

بعداز مرگ شاه عباس اختلافاتی در حکومت پیش اومد و باعث تضعیفش شد بالاخره در زمان شاه سلطان حسین، با تحریک و حمایت پادشاه گورکانی هند افغانها در قندهار شورش کردن و به حکومت صفویه پایان دادن.

مدتی ایران دچار بی نظمی و ناامنی بود تا نادر شاه افشار تونست افغانهای آشوبگر رو سرکوب کنه و عثمانیها رو شکست بده و هند رو تصرف کنه.

با کشته شدن نادر شاه به دست سرداران سپاهش دوباره ایران دچار آشفتگی شد تا این بار کریم خان زند به این آشوب پایان داد. او هیچگاه خودش رو پادشاه نخواند و لقب وکیل الرعایا رو انتخاب کرد. شیراز رو به عنوان پایتخت در نظر گرفت. در برابر فعالیتهای نامشروع انگلیس در ایران ایستادگی کرد. عدالت و رفاه نسبی رو در کشور جاری کرد.

بعد از مرگ کریم خان بین جانشینانش بر سر تصاحب قدرت اختلاف پیش اومد و در این بین رقیب اونها یعنی ایل قاجار از فرصت استفاده کردن و حکومت لطفعلی خان آخرین شاه زندیه توسط آغامحمد خان قاجار از بین رفت. آغا محمد خان موفق شد دو قبیله اشاقه باش و یوخاری باش رو متحد کنه و حکومتهای استانی هم با جنگ یا مصالحه از بین رفتن و کشور دوباره زیر یک پرچم جمع شد.

در دوران قاجاریه  کشور با دنیای غرب آشنا شد و کارخانه های تولید برق، چاپخونه، تلفن، راهسازی و ... وارد ایران شد. مدارس مدرن مثل دارالفنون به همت امیرکبیر تاسیس شد و عده ای دانشجو برای کسب علوم روز به اروپا رفتن. ارتش ایران بازسازی شد.در این دوره جنبش مشروطه برپا شد و مجلس تشکیل شد.

با کودتای 1299 رضا خان قدرت رو از قاجاریه گرفت. در سال 1304 مجلس رسما رای به سلطنت رضا شاه داد.

محمدرضا پهلوی از سال 1320 تا انقلاب اسلامی در ایران حکومت کرد و دوران پهلوی آخرین سلسله پادشاهی در ایران بوده.

آزادی لباس و ورزش و حق رای زنان از جمله فعالیتهای حکومت پهلوی در جهت مدرنیزه بود. انقلاب سال 1357 با شرکت اکثریت مردم و احزاب حکومت پهلوی رو برانداخت.

جمهوری اسلامی

این نظام حکومت فعلی ایرانه که از سال 57 بعد از یک همه پرسی با اکثریت آرا در ایران جاری شده.

رهبر در راس هرم قدرت قرار داره و حکومت بر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه ست که زیر نظر رهبر کار میکنن.

در کنارشون مجلس خبرگان، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت هم حضور دارن.