جزئيات اجرايى سازه (بخش اول)
ساخت و ساز و توليد ابنيه و ساختمان در سطح كشور توسط متوليان خصوصى و عمومى انجام مى شود. به منظور رعايت اصول و قواعد طراحى و اجرايى و نحوه نظارت صحيح بر اين عملكردها، دستورالعمل ها، ضوابط، آيين نامه ها و بخشنامه هاى اجرايى و مقررات ملى ساختمانى تدوين شده است و تحت پوشش قانون نظام مهندسى در كل كشور به اجرا در مى آيد. در اين رابطه كليه نهادهاى قانونى و شخصيت هاى حقوقى اعم از خصوصى و عمومى طبق قانون نظام مهندسى و سازمان مديريت و برنامه ريزى كشور مكلف به تبعيت از ضوابط مذكورند.
قانون نظام مهندسى
اين قانون بيان كننده اهداف و فلسفه وجودى آيين نامه ها و مقررات ملى ساختمان در سطح كشور است و بر آموزش، كسب مهارت فنى و كنترل مقررات ملى ساختمان تأكيد دارد.
مقررات ملى ساختمان
مجموعه ضوابط و دستورالعمل هاى فنى و اجرايى و ايمنى و اقتصادى و زيست محيطى است كه معيار طراحى، اجرا، نظارت، كنترل و ارزيابى كيفى عمليات اجرايى طرح هاى عمرانى يا ساخت و توليد مصالح در كليه زمينه ها و رشته هاى فنى و مهندسى وابسته به ساختمان را در بر مى گيرد و توسط وزارت مسكن و شهرسازى ابلاغ مى شود.
آيين نامه
مجموعه روش ها و شيوه هاى فنى، اجرايى، ايمنى، اقتصادى و زيست محيطى است كه معيار طراحى، اجرا، نظارت، كنترل و ارزيابى كيفى عمليات اجرايى طرح هاى عمرانى يا ساخت و توليد مصالح در كليه زمينه ها و رشته هاى فنى و مهندسى وابسته به ساختمان را در بر مى گيرد و توسط وزارت مسكن و شهرسازى ابلاغ مى شود.
طبقه بندى انواع آيين نامه ها
مجموعه قوانين و مقررات خاص مربوط به هر بخش يا عمليات اجرايى كه توسط دستگاه اجرايى مربوطه ابلاغ مى شود؛ شامل موارد زير است:
الف) آيين نامه هاى ساخت، توليد، كنترل كيفيت مواد و مصالح، تجهيزات و ماشين آلات؛ مانند دستور العمل هاى مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتى ايران و مؤسسه استاندارد كيفيت ايران.
ب) آيين نامه هاى اجرايى و مشخصات فنى عمومى كارهاى عمرانى؛ مانند دستور العمل هاى نشريه شماره 55 سازمان مديريت و برنامه ريزى كشور.
ج) آيين نامه هاى بارگذارى و شيوه هاى تحليل بارهاى وارد بر ساختمان؛ مانند آيين نامه حداقل بار وارد بر ساختمان 519 ايران و آيين نامه طراحى ساختمان ها در برابر زلزله2800 ايران ابلاغ شده توسط وزارت مسكن و شهرسازى ايران.
د) آيين نامه هاى طراحى و مقاطع اجرايى؛ مانند مباحث مختلف مقررات ملى ساختمان،آيين نامه بتن ايران (آبا) و (آيين نامه ای سی ایی) آيين نامه بتن آمريكا.
ه) آيين نامه هاى حفاظت و ايمنى در كارگاه هاى ساختمانى؛ مانند مصوبه شوراى عالى حفاظت فنى وزارت كار و امور اجتماعى.
و ) آيين نامه هاى نظارت و بازرسى فنى؛ مانند مباحث مختلف مقررات ملى ساختمان.
در مبحث نهم از مقررات ملى ساختمان، هر يك از خم هاى زير قلاب استاندارد تلقى می شوند:
ميلگردهاى اصلى خم نيم دايره ( 180 ) به اضافه حداقل دی بی 4 طول مستقيم در انتهاى آزاد ميلگرد.(اين مقدار نبايد از 60 ميلى متر كمتر گردد). 90- خم گونيابه اضافه حداقل 12 دی بی طول مستقيم در انتهاى آزاد ميلگرد.
ميلگرد هاى خاموت براى ميلگردهاى به قطر 16 ميلى متر و كمتر: خم 90 درجه (گونيا) به اضافه حداقل 6 طول مستقيم در انتهاى آزاد ميلگرد (اين مقدار نبايد از 60 ميلى متر كمتر گردد. db - براى ميلگردهاى به قطر بيشتر از 16 ميلى متر و كمتر از 25 ميلى متر: خم 90 درجه 12 طول مستقيم در انتهاى آزاد ميلگرد. db گونيا به اضافه حداقل 6 طول مستقيم در انتهاى آزاد ميلگرد (اين db - خم 135 درجه (چنگك) به اضافه حداقل مقدار نبايد از 60 ميلى متر كمتر گردد.
فونداسیون های بتنی
پ یها از مه مترین اجزای ساز ههای بتن آرمه محسوب م یشوند؛ زیرا انتقال بار کل سازه به زمین توسط آ نها صورت م یگیرد و در صورت ایجاد کوچ کترین مشکلی در پی، کلیه اجزای سازها ز قبیل تیر، ستون، دال و دیوار تحت تأثیر جدی قرار م یگیرند. به همین منظور، فونداسیو نهایی که معمولاً برای ساختمان های بتنی در نظر گرفته می شوند عموماً با محاسبات بیشتری همراه است. چه از نظر تعداد و نوع آرماتورها و چه از نظر پیوستگی بین شناژ و فونداسیون ها؛ این عمل باید بطور دقیق و اصولی انجام شود تا در اثر نشست های احتمالی و غیر یکنواخت ساختمان هیچگونه صدمه ای به بنا وارد نشود.
در میلگرد گذاری پی و شناژ به نکات زیر توجه کنید مبحث نهم از مقررات ملی ساختمان:
- در پی ها، قطر میلگردها نباید کمتر از 10 میلی متر باشد.
- فاصله محور تا محور میلگردها از یکدیگر، نباید کمتر از 10 سانتی متر و بیشتر از 35 سانتی متر در نظر گرفته شود.
- ابعاد شناژ رابط بین پی ها باید متناسب با ابعاد پی و حداقل 30 سانتی متر اختیار شود؛ به گونه ای که سطح فوقانی آن با
- فونداسیون یکسان باشد.
- تعداد میلگردهای طولی شناژها باید حداقل چهار عدد آرماتور با قطر 14 میلی متر باشد.
- میلگردهای طولی شناژ، باید توسط خاموت هائی به قطر حداقل 8 میلی متر و با فواصل حداکثر 25 سانتی متر از
- یکدیگر، به هم بسته شوند.
ترسیم جزئیات فونداسیون کلاف شده
همان طور که گفته شد؛ به منظور تقویت پی بتنی در مقابل کشش، آن را با آرماتور مسلح می کنند. در پی های منفرد در اثر فشار و بار وارد شده از طرف ستون، سطح بالای آن به حالت فشار و سطح پایینی آن به حالت کشش در می آید. بنابراین شبکه ای از میلگردهای طولی و عرضی را در محدوده وارد شدن نیروی کششی یعنی سطح پایینی قرار می دهند. به این شبکه مشِ یا حصیری کف گفته می شود.